Model poznawczy depresji, stworzony przez Aarona Becka, jest jednym z najbardziej wpływowych podejść do zrozumienia i leczenia depresji. Kluczowe elementy tego modelu obejmują:

1. Negatywne myślenie. Osoby cierpiące na depresję mają tendencję do interpretowania swojego doświadczenia w negatywny sposób. Często mają negatywny obraz siebie, swojej przyszłości oraz świata wokół siebie.
2. Triada poznawcza. To centralny element modelu, obejmujący negatywny sposób myślenia o sobie, swojej przyszłości i świecie. Na przykład, osoba może uważać się za bezwartościową (siebie), przekonana, że nic się nie poprawi (przyszłość), i wierzyć, że świat jest pełen przeszkód i niepowodzeń (świat).
3. Schematy. Są to wewnętrzne struktury, które pomagają ludziom organizować i interpretować informacje. W depresji, negatywne schematy (np. „jestem nieudacznikiem”) są aktywowane przez określone sytuacje i prowadzą do negatywnego przetwarzania informacji.
4. Dysfunkcyjne postawy. To sztywne i nieelastyczne przekonania, które mogą przyczyniać się do i utrzymywać depresję, takie jak „Jeśli nie osiągnę perfekcji, to jestem całkowitą porażką”.
5. Automatyczne myśli. Są to krótkotrwałe, spontaniczne myśli, które często są negatywne i mogą nasilać objawy depresji. Przykładem może być myśl „Nigdy niczego nie osiągnę”.
6. Błędy w myśleniu. Osoby z depresją często wykazują charakterystyczne zniekształcenia poznawcze, takie jak przesadna generalizacja (jeden negatywny wydarzenie oznacza ciągłę porażki), myślenie czarno-białe (widzenie rzeczy w kategoriach absolutnych sukcesu lub porażki) oraz katastrofizowanie (zakładanie najgorszego możliwego scenariusza).

Triada poznawcza depresji

Triada poznawcza Becka jest kluczowym elementem w jego modelu poznawczym depresji. Skupia się na trzech podstawowych obszarach negatywnego myślenia, które są charakterystyczne dla osób cierpiących na depresję:

1. Negatywne myślenie o sobie. Osoby z depresją często mają bardzo krytyczne i zaniżone opinie na swój temat. Mogą uważać się za nieudolne, bezwartościowe lub niezdolne do osiągnięcia sukcesu. Ten aspekt triady odzwierciedla wewnętrzny monolog pełen samokrytyki i poczucia własnej niedoskonałości. Przykładem takiego myślenia może być przekonanie „Jestem nieudacznikiem” lub „Nigdy niczego nie osiągnę”.
2. Negatywne myślenie o świecie. Ten aspekt odnosi się do sposobu, w jaki osoby z depresją postrzegają otaczający je świat. Często widzą go jako nieprzyjazny, pełen barier, przeszkód i niepowodzeń. Mogą odczuwać, że świat jest niesprawiedliwy i że inni ludzie są krytyczni lub wrogowie. Na przykład, osoba może myśleć „Nikt mnie nie rozumie” lub „Świat jest pełen problemów, których nie można rozwiązać”.
3. Negatywne myślenie o przyszłości. Depresja często wiąże się z pesymistyczną wizją przyszłości. Osoby cierpiące na depresję mogą przewidywać, że będą doświadczać ciągłych niepowodzeń, bólu, i rozczarowań. Może im brakować nadziei na poprawę swojej sytuacji lub przekonania, że mogą osiągnąć swoje cele. Typowe myśli mogą obejmować „Nigdy nie będzie lepiej” lub „Zawsze będę czuć się tak źle”.

Przykłady przekonań na temat siebie osoby chorej na depresję

Osoby cierpiące na depresję często mają negatywne, krytyczne i zaniżone przekonania na temat siebie. Te przekonania mogą znacząco wpływać na ich samopoczucie i zachowanie. Oto kilka przykładów takich przekonań:

1. Wzorzec samooceny. „Jestem nieudacznikiem” lub „Nigdy niczego nie osiągnę”. Ta forma myślenia odzwierciedla głębokie poczucie niewystarczalności i niepowodzenia.
2. Przekonanie o własnej bezwartościowości. „Nie zasługuję na szczęście” lub „Jestem bezwartościowy”. To przekonanie pokazuje głębokie poczucie niskiej wartości i braku zasług.
3. Poczucie bezsilności. „Nie mogę niczego zmienić w moim życiu” lub „Moje wysiłki są bezużyteczne”. Osoby z depresją często odczuwają, że nie mają kontroli nad swoim życiem lub że ich działania nie mają znaczenia.
4. Poczucie niekompetencji. „Nic mi nie wychodzi” lub „Jestem kompletnie niezdolny do wykonania tej pracy”. Taki sposób myślenia może doprowadzać do unikania wyzwań i nowych doświadczeń.
5. Przekonanie o trwałej niedoskonałości. „Nigdy się nie poprawię” lub „Zawsze będę taki sam”. To przekonanie wiąże się z pesymistyczną wizją własnej zdolności do rozwoju lub zmiany.
6. Przekonanie o odrzuceniu przez innych. „Nikt mnie nie lubi” lub „Ludzie zawsze mnie porzucają”. To przekonanie odzwierciedla strach przed odrzuceniem i brak wiary w zdolność do utrzymywania pozytywnych relacji.
7. Poczucie winy i wstydu. „To moja wina, że wszystko idzie źle” lub „Powinienem się wstydzić, kim jestem”. Takie przekonania często powodują, że osoba czuje się odpowiedzialna za negatywne wydarzenia lub doświadcza intensywnego wstydu związanego z własną osobą.

Te negatywne przekonania są często przesadzone i nieodzwierciedlają rzeczywistości, ale mają silny wpływ na samopoczucie i zachowanie osoby cierpiącej na depresję.

Przykłady przekonań na temat innych ludzi osoby chorej na depresję

Osoby cierpiące na depresję mogą posiadać szereg negatywnych przekonań na temat innych ludzi, które mogą wpływać na ich interakcje społeczne i ogólne postrzeganie świata. Oto kilka przykładów takich przekonań:

1. Poczucie odrzucenia przez innych: „Ludzie nie chcą ze mną być” lub „Inni zawsze mnie odrzucają”. Osoba może czuć, że jest systematycznie unikana lub odrzucana przez innych.
2. Przekonanie o nieufności. „Nie można ufać nikomu” lub „Ludzie zawsze mnie zawodzą”. Taki sposób myślenia może prowadzić do izolacji i braku zaufania w relacjach.
3. Oczekiwanie negatywnego traktowania. „Inni będą mnie krytykować” lub „Ludzie są z natury okrutni”. Osoba może oczekiwać, że inni będą ją traktować w nieprzyjazny lub wrogie sposób.
4. Poczucie bycia niezrozumianym. „Nikt mnie nie rozumie” lub „Inni nie mogą pojąć, przez co przechodzę”. Może to prowadzić do poczucia izolacji i samotności.
5. Przekonanie o wyższości innych. „Inni są lepsi ode mnie”, „Inni lepiej sobie radzą” lub „Nie dorównuję innym”. Osoba może czuć się mniej wartościowa lub kompetentna w porównaniu z innymi.
6. Generalizacja negatywnych doświadczeń. „Wszyscy mnie zawiedli w przeszłości, więc zawsze będą” lub „Zawsze byłem traktowany źle, więc tak będzie zawsze”. Takie przekonania opierają się na generalizacji negatywnych doświadczeń i przewidywaniu ich kontynuacji w przyszłości.
7. Przekonanie o egocentryzmie innych. „Ludzie są zainteresowani tylko sobą” lub „Nikt nie przejmuje się moimi problemami”. Osoba może czuć, że inni są samolubni i nieempatyczni.

Te negatywne przekonania mogą powodować, że osoba z depresją unika interakcji społecznych, co może dodatkowo pogłębiać poczucie izolacji i samotności.

Przykłady przekonań na temat swojej przyszłości osoby chorej na depresję

Przekonania na temat przyszłości w przypadku osób cierpiących na depresję często charakteryzują się pesymizmem i brakiem nadziei. Oto kilka przykładów takich negatywnych przekonań:

1. Poczucie beznadziejności. „Nic się nigdy nie zmieni” lub „Moja przyszłość jest beznadziejna”. Taka postawa może prowadzić do uczucia, że nie ma sensu próbować zmieniać swojej sytuacji.
2. Oczekiwanie niepowodzeń. „Zawsze będę doświadczać porażek” lub „Nigdy nie osiągnę tego, czego chcę”. Osoby z depresją mogą być przekonane, że ich przyszłe działania zakończą się niepowodzeniem.
3. Przekonanie o stałej nieszczęśliwości. „Zawsze będę nieszczęśliwy” lub „Nigdy nie poczuję się lepiej”. Taka postawa może utrudniać podejmowanie działań, które mogłyby poprawić ich samopoczucie.
4. Poczucie nieuniknionego cierpienia. „Przedemną tylko cierpienie i ból” lub „Nie ma ucieczki od mojego smutku”. To przekonanie wiąże się z oczekiwaniem ciągłego psychicznego dyskomfortu.
5. Brak nadziei na poprawę. „Moje problemy są nierozwiązywalne” lub „Nie ma nadziei na poprawę mojej sytuacji”. Osoby z depresją mogą czuć, że ich obecny stan jest trwały i niepodatny na zmiany.
6. Pesymizm co do relacji. „Nigdy nie znajdę kogoś, kto mnie pokocha” lub „Zawsze będę samotny”. To przekonanie dotyczy oczekiwań negatywnych wyników w relacjach międzyludzkich.
7. Brak perspektyw zawodowych. „Nigdy nie osiągnę sukcesu w pracy” lub „Zawsze będę nieudacznikiem zawodowym”. Taka postawa może prowadzić do unikania nowych wyzwań zawodowych lub edukacyjnych.

Te negatywne przekonania na temat przyszłości są kluczowym elementem depresji i mogą znacząco przyczyniać się do jej utrzymania.

Przykłady przekonań na temat świata osoby chorej na depresję

Osoby cierpiące na depresję często mają negatywne przekonania na temat świata wokół nich, które mogą wpływać na ich spostrzeganie rzeczywistości i interakcje z otoczeniem. Oto kilka przykładów takich przekonań:

1. Poczucie nieprzyjaznego świata. „Świat jest pełen zagrożeń i niebezpieczeństw” lub „Nikt nie jest do końca dobry”. Taka perspektywa może prowadzić do uczucia nieufności i strachu przed światem zewnętrznym.
2. Przekonanie o niesprawiedliwości świata. „Świat jest niesprawiedliwy i okrutny” lub „Dobrzy ludzie zawsze cierpią”. Osoby z depresją mogą odczuwać, że świat jest zasadniczo niesprawiedliwy i że dobro rzadko jest wynagradzane.
3. Poczucie bezradności w obliczu świata. „Nie mam wpływu na to, co się dzieje w świecie” lub „Moje działania nie mają znaczenia”. Taka postawa może prowadzić do poczucia bezsilności i rezygnacji.
4. Pesymistyczne spostrzeganie przyszłości świata. „Świat zmierza ku katastrofie” lub „Przyszłość ludzkości jest ponura”. Osoby z depresją mogą mieć bardzo pesymistyczne spojrzenie na przyszłość społeczeństwa lub świata w ogóle.
5. Ogólne poczucie zagrożenia. „Wszędzie czyhają niebezpieczeństwa” lub „Nie można czuć się bezpiecznie w dzisiejszym świecie”. Taki sposób myślenia może prowadzić do nadmiernej ostrożności lub lęku przed codziennymi sytuacjami.
6. Przekonanie o egocentryzmie ludzkości. „Ludzie są samolubni i myślą tylko o sobie” lub „Nikt się naprawdę nie troszczy o innych”. Może to prowadzić do cynizmu i poczucia izolacji społecznej.
7. Przekonanie o braku zrozumienia i empatii. „Ludzie nie rozumieją prawdziwych problemów” lub „W świecie brakuje empatii”. Osoby z depresją mogą czuć, że świat jest pozbawiony głębokiego zrozumienia i współczucia dla ludzkich doświadczeń.

Te negatywne przekonania na temat świata mogą pogłębiać uczucie izolacji, lęku i beznadziei, które są często związane z depresją.

Terapia poznawczo-behawioralna depresji

Terapia poznawczo-behawioralna skupiają się na uświadomieniu pacjentowi i zmianie tych negatywnych wzorców myślenia. Pomagając osobom z depresją poprzez aktywności behawioralne rozwijać bardziej zrównoważone i realistyczne sposoby widzenia siebie, świata i przyszłości.

Udostępniając, “lajkując” pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób. Jeśli możesz podziel się tym artykułem ze znajomymi.